Otrzymał ją Abdulrazak Gurnah, powieściopisarz z Tanzanii mieszkający w Wielkiej Brytanii.
Literacka Nagroda Nobla 2021 została przyznana Abdulrazakowi Gurnahowi za to, że “bezkompromisowo i z empatią analizuje konsekwencje kolonializmu i los uchodźcy w otchłani między kulturami i kontynentami”.
Nobel za literaturę o wygnaniu.
Laudację przeczytał Anders Olsson, przewodniczący Komitetu Noblowskiego: – Od premiery jego powieści “Paradise” w 1994 r. jest powszechnie uważany za jednego z najważniejszych postkolonialnych pisarzy na świecie. W każdej z dziesięciu powieści konsekwentnie i z wielką empatią analizuje skutki kolonializmu w Afryce Wschodniej oraz jego wpływ na życie jednostek: odciętych od korzeni i zmuszonych do migracji. Bohaterowie Gurnaha, czy to w Anglii, czy na kontynencie afrykańskim, tkwią w otchłani między kulturami i kontynentami, między tym życiem, które zostawili za sobą, i tym, które dopiero nadejdzie. Mierzą się z rasizmem i uprzedzeniami, ale też są zmuszeni ukrywać prawdę lub na nowo wymyślać swoją biografię, by uniknąć starcia z rzeczywistością.
Gurnah – nietłumaczony dotychczas na polski – stał się pierwszym autorem wyróżnionym przez Akademię Szwedzką, który pochodzi z Afryki Wschodniej.
Noblista urodził się w 1948 r. na Zanzibarze, wyspie u wschodniego wybrzeża ówczesnej Tanganiki. Opanowana w połowie XIX w. przez omański sułtanat, zarządzana była autorytarnie, a jej bogactwem stały się plantacje goździków, na których pracowali niewolnicy. Sułtan zachęcał do osiedlania się na wyspie hinduskich kupców. Po jego śmierci i w wyniku bratobójczej walki jego synów Zanzibar oddzielił się od Omanu, a rządy objął Maijd ibn-Said, który rozwinął niewolnictwo na przemysłową wręcz skalę. W 1963 r. Sułtanat Zanzibaru uzyskał niepodległość od Wielkiej Brytanii, a rok później na wyspie wybuchła rewolucja, która obaliła sułtana i doprowadziła do zjednoczenia z lądową Tanganiką w nowym państwie – Tanzanii. Pokłosiem rewolucji na Zanzibarze były prześladowania obywateli pochodzenia arabskiego – Abdulrazak Gurnah musiał uciekać z kraju jako 18-latek. Do Anglii. Początkowo pracował jako sanitariusz w szpitalu w Canterbury. Rozpoczął studia inżynierskie, ale porzucił je dla literaturoznawczych – na Uniwersytecie Londyńskim.
